ÁJINIYAZ ATÍNDAǴÍ NÓKIS MÁMLEKETLIK PEDAGOGIKALÍQ INSTITUTÍ

6-yanvar – Qaraqalpaqtıń tuńǵısh akademigi Marat Nurmuxamedov dúnyaǵa kelgen kún

Qaraqalpaqtıń tuńǵısh akademigi, filologiya ilimleriniń doktorı, professor, belgili alım Marat Kóptilewovich Nurmuxammedov 1930-jıl 6-yanvarda Tórtkúlde dúnyaǵa kelgen.

Ol 16 jasında orta mektepti, sońınan Qaraqalpaq mámleketlik pedagogikalıq institutın, sonıń menen bir waqıtta Xojeli pedagogika uchiliщesin sırttan oqıp pitkerdi. 20 jasında Moskvadaǵı SSSR Ilimler Akademiyasınıń shıǵıstanıw institutınıń aspiranturasına oqıwǵa kirip, úsh jıldan soń, 1953-jılı «Rus ádebiyatınıń qaraqalpaq sovet ádebiyatınıń rawajlanıwına tásiri» degen temada kandidatlıq, keyin ala 1965-jılı doktorlıq dissertaciyasın tabıslı qorǵadı. Ol óziniń ayrıqsha ideyaları, pikirleri, praktikalıq (ámeliyat) jumısları menen sol waqıttaǵı úlken eldiń ilimiy-jámiyetlik turmısına bárha jańa jańalıqlar kirgizip bardı.

M.K.Nurmuxamedovtıń ilimiy izlenisleri, filologiya iliminiń, sonıń ishinde túrkologiyanıń rawajlanıwına salmaqlı úles bolıp qosıldı hám bul miynetler oǵan dúnya júzilik ilimiy jámiyetshilik arasında joqarı abıroy alıp keldi. Ol Ilimler Akademiyasınıń Qaraqalpaqstan filialı hám Qaraqalpaqstan Jazıwshılar Awqamınıń baslıǵı, Ózbekstan Ilimler Akademiyasınıń kóp jıllıq vice-prezidenti, SSSR Túrkologiya komiteti baslıǵınıń orınbasarı sıyaqlı oǵada úlken lawazımǵa saylanǵan Ózbekstannan shıqqan birinshi wákil, Qaraqalpaqstan Respublikasınan shıqqan birinshi akademik edi.

Óziniń qısqa ómiri dawamında ol joqarı mamanlıqtaǵı kóp sanlı kadrlardı tayarlaw menen birge qaraqalpaq, ózbek, rus tillerinde 400 den aslam monografiya, kitap, sabaqlıq hám ilimiy maqalalar jazdı hám onıń kóplegen miynetleri sol waqıttıń ózinde túrkmen, qazaq, ukrain, inglis, venger, túrk hám basqa da tillerge awdarıldı.

1986-jılı 20-iyun kúni Marat Nurmuxamedov «Túrk folklorı boyınsha III xalıqaralıq Kongressi»ne baratırǵanda Ankara-Izmir avtotrassasında avtoapatshılıqqa ushırap, ómirden biymezgiz kóz jumdı.

Ol óziniń qısqa ómiri dawamında ilim hám bilimlendiriw tarawında úlken nátiyjelerge eristi. Ózbekstan hám Qaraqalpaqstanǵa miyneti sińgen ilim ǵayratkeri, Ózbekstan Respublikasınıń Beruniy atındaǵı, Qaraqalpaqstan Respublikasınıń Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqlarınıń laureatı boldı.

Akademik Marat Kóptilewovich Nurmuxammedovtıń ilimiy miyrası keleshek áwladlar ushın bahalı ǵáziyne, onıń ómiri elimiz jasları ushın úlgi, jarqın esteligi júrek tórimizde máńgi saqlanıp qaladı.