Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı Túrkiy tiller fakulteti qaraqalpaq ádebiyatı kafedrasınıń shólkemlestiriwinde Qaraqalpaqstan Respublikasına miyneti sińgen ilim ǵayratkeri, filologiya ilimleriniń doktorı, professor Ábdisayıt Paxratdinovtıń 90 jıllıǵına baǵıshlanıp «Túrkiy xalıqları folklorı hám ádebiyatı tariyxı izertleniwiniń áhmiyetli máseleleri» atamasındaǵı xalıqaralıq ilimiy-teoriyalıq konferenciya bolıp ótti.

Onlayn formatta ótkerilgen konferenciyaǵa Rossiya, Túrkiya, Ázerbayjan, Qazaqstan, Qırǵızstan mámleketlerinen, sonday-aq, respublikamızdaǵı joqarı oqıw orınları, ilimiy-izertlew oraylarınan alımlar, professorlar, doktorantlar, jas izleniwshiler, magistrant hám studentler qatnastı.

Konferenciyanıń ashılıw plenarlıq májilisin instituttıń ilimiy isler hám innovaciyalar boyınsha prorektorı N.Babaniyazova basqarıp bardı hám rektordıń konferenciya qatnasıwshılarına jollaǵan qutlıqlawın oqıp esittirdi.

Ilajda qaraqalpaq ádebiyatınıń rawajlanıwına, onı izertlewge salmaqlı úles qosqan professor Ábdisayıt Paxratdinovtıń ómiri hám ilimiy miynetlerine baǵıshlanǵan bayanatlar jasaldı.

Atap ótilgenindey, Á.Paxratdinov ótken ásirdiń 50-60-jıllarında Ózbekstan Ilimler Akademiyasınıń Qaraqalpaqstan kompleksli ilim-izertlew institutında, Ózbekstan Ilimler Akademiyası Qaraqalpaqstan filialınıń N.Dáwqaraev atındaǵı tariyx, til hám ádebiyat institutında ilimiy xızmetlerde isledi. 40 jıldan aslam waqıt joqarı oqıw orınlarında docent, kafedra baslıǵı, professor lawazımlarında miynet etti.

1966-jılı «Sadıq Nurımbetovtıń tvorchestvolıq jolı» atamasında kandidatlıq dissertaciyasın qorǵap, filologiya ilimleriniń kandidatı ilimiy dárejesin alǵan bolsa, 1989-jılı «Qaraqalpaq sovet ádebiyatınıń payda bolıwında, rawajlanıwında hám qáliplesiwinde xalıq shayırlarınıń rolleri» atamasında doktorlıq dissertaciyasın qorǵap, filologiya ilimleriniń doktorı ilimiy dárejesin aldı.

Á.Paxratdinovtıń dáslepki qosıqları, gúrrińleri 1950-jıllardan baslap «Jas Leninshi», «Qızıl Qaraqalpaqstan» gazetalarınıń betlerinde daǵazalandı.

Ol 1951-1954-jılları Qaraqalpaqstan Respublikalıq radiosında diktor bolıp isledi. Sol jılları ol radioda J.Aymurzaev, T.Jumamuratov, K.Sultanov, A.Aliev usaǵan jazıwshılar menen birge islesti.

Ol 1957-jılı áskeriy xızmette júrgen jılları «Qıraǵı kózler» romanın jazıp pitkerdi. 1966-jılı «Dushpan tórindegi ayqas» povestin jazdı. Sońınan 1990-jılı «Razvedchik» atlı povestin, 1993-jılı «Ómir soqpaqları» atlı romanın oqıwshılarǵa usındı. 1995-jılı «Júrekte qalǵan izler» atlı publicistikalıq shıǵarmasın hám «Otlı jollar» povestin jazıp pitkerdi. 1996-jılı «Sóylenbegen tariyx» atlı tariyxıy romanın, 2000-jılı «Aydos biy haqqında ápsana» povestlerin kitap oqıwshılarına usındı.

Á.Paxratdinov jawıngerlik temada kóp shıǵarmalar jazǵan jazıwshı sıpatında belgili. Onıń «Razvedchik» povesti qaraózekli jerlesimiz, úsh márte «Dańq» ordeniniń kavaleri Tilewmurat Ótemuratovtıń ómirinen alıp jazılǵan.

Ol 1960-jıllardan baslap ádebiyattı izertlew iliminde de jemisli miynet islegen ilimpazlardıń biri. Á.Paxratdinov 1980-90-jıllarda ilimiy-izertlew jumıslarınıń kópshilik bólegin Berdaq dóretiwshiligin izertlewge baǵıshlap, «Qaraqalpaq shejiresi» (1984), «Berdaq shayırdıń dástanlıq shıǵarmaları» (1987), «Berdaq shayır shıǵarmaların jıynaw, bastırıp shıǵarıw hám izertleniw tariyxınan» (1990), «Berdaq shayırdıń kórkemlik dúnyası» (2007) usaǵan bir qatar miynetlerin baspadan shıǵardı.

Á.Paxratdinov ádebiyattı oqıtıw máseleleri boyınsha da salmaqlı izertlewler alıp bardı. Onıń 2004-jılda milliy ǵárezsizlik ideyaları ruwxında tolıqtırılıp qayta járiyalanǵan «Qaraqalpaq ádebiyatın oqıtıw metodikası» (Joqarǵı oqıw orınlarınıń studentleri ushın sabaqlıq) miyneti bul pikirimizdiń ayqın dálili bola aladı. Sonıń menen birge, bul tarawda «Qaraqalpaq ádebiyatın oqıtıwdıń aktual máseleleri», «Mektepte hám joqarı oqıw orınlarında qaraqalpaq ádebiyatın oqıtıw metodikası», «Ǵárezsizlik hám paraxatshılıq sabaqları», «Ekologiya hám kirisiw sabaqları» atlı úlken metodikalıq miynetleri óz aldına kitap bolıp basıldı.

Ol bulardan basqa da tórt sabaqlıq, onǵa jaqın oqıw baǵdarlamaları menen qollanbalardıń avtorı bolıp esaplanadı.

Á.Paxratdinov qaraqalpaq ádebiyattanıw iliminde qaraqalpaq folklorı, qaraqalpaq ádebiyatınıń erte dáwirdegi saǵaları, XIX ásirdiń aqırı XX ásirdiń basındaǵı qaraqalpaq ádebiyatı, XX ásir qaraqalpaq ádebiyatı, qaraqalpaq ádebiyatın oqıtıw máseleri boyınsha, sonday-aq, Qulmurat shayır, Qazı Máwlik, Qorazbek Razbek ulı, Sápiwra shayır hám t.b. arnawlı túrde birinshi bolıp izerlegen alım. Onıń «XIX ásirdiń aqırı XX ásirdiń basındaǵı qaraqalpaq ádebiyatı tariyxı» (1996) atamasındaǵı kólemli miyneti bul baǵdarda qaraqalpaq ádebiyattanıw ilimine qosılǵan úlken úles bolıp tabıladı.

Ilajda kún tártibindegi máseleler boyınsha ilimpazlar óz bayanatların oqıp berdi.

Konferenciya sekciyalarda óz jumısın dawam ettirdi.

NMPI baspasóz xızmeti.