Búgin, 13-noyabr kúni Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik akademiyalıq muzıkalı teatrında Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan Respublikalarına miyneti sińgen ilim ǵayratkeri, Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqtıń laureatı, filosofiya ilimleriniń doktorı, professor, akademik Jumanazar Bazarbaevtıń 90 jıllıǵına baǵıshlanǵan «Ómiri órnek, pidayı alım» atamasındaǵı respublikalıq ilimiy-ámeliy konferenciya bolıp ótti.

Ilaj teatr foyesinde akademiktiń ilimiy-dóretiwshilik miynetleri, ómiri dawamında qolǵa kirgizgen tabısları sáwlelengen kórgizbe menen baslandı.

Konferenciyanı institut rektorı wazıypasın waqıtsha atqarıwshısı Q.Qodirov basqarıp bardı.

Ilajda Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi Baslıǵınıń orınbasarı B.Otemuratov Joqarǵı Keńes hám Ministrler Keńesi atınan qutlıqlaw sózin oqıp esittirdi.

Bunnan soń belgili alımnıń ómiri, ilimiy-izertlew jumısları, dóretiwshiligi, jámiyetlik-siyasiy hám pedagogikalıq iskerligi haqqında Ózbekstan Ilimler Akademiyasınıń haqıyqıy aǵzası – akademik, ekonomika ilimleriniń doktorı N.Ayımbetov, pedagogika ilimleriniń kandidatı, professor A.Pazılovlar bayanat jasadı. Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi Baslıǵınıń másláhátshisi, filologiya ilimleri boyınsha filosofiya doktorı (PhD), shayır P.Dabılov akademik J.Bazarbaevtıń jarqın esteligine arnap jazǵan qosıǵın oqıdı.

Akademik Jumanazar Bazarbaev eger aramızda bolǵanında bıyıl 90 jıllıq torqalı jasın qarsılaǵan bolar edi.

Ol Qaraqalpaqstan hám Ózbekstan Respublikalarınıń ilim dúnyasına ozıq oylı, kóregen alım, belgili ilimpaz, bilimlendiriw isleriniń shólkemlestiriwshisi hám pidayısı sıpatında keńnen málim. Onı belgili filosof retinde Oraylıq Aziya, Rossiya hám taǵı basqa da iri ilimiy oraylardıń filosof alımları húrmetleydi.

Jumanazar Bazarbaevtıń 500 ge shamalas ilimiy publicistikalıq miynetleri, sonıń ishinde 30 dan artıq monografiyaları, sabaqlıqları, oqıwlıq hám metodikalıq qollanbaları keń jámiyetshilikke keńnen tanıs. Onıń ilimiy miynetleri filosofiya, etika, estetika, tariyx, ádebiyat, pedagogika jáne elimizdiń jámiyetlik-siyasiy turmısındaǵı áhmiyetli máselelerdi sáwlelendirgen.

Ol 1951-1955-jılları Qaraqalpaq mámleketlik pedagogikalıq institutınıń ximiya-biologiya fakultetinde oqıdı. 1955-jılı instituttı ayrıqsha diplomlar menen pitkergennen keyin pedinstitutta filosofiya páninen oqıtıwshılıq etti. 1963-jılı kandidatlıq, 1973-jılı doktorlıq dissertaciyaların tabıslı qorǵadı.

Onıń basshılıǵında 1965-jılı institutta filosofiya sektorı ashılıp, onda xalqımızdıń dúnyaǵa kózqarasların sociologiyalıq jaqtan izertlew, qaraqalpaq ádebiyatı klassikleriniń filosofiyalıq oyları, jaslardı kásipke baǵdarlaw sociologiyası izertlene basladı hám birinshi filosofiya mektebi jaratıldı.

1971-jılı pedinstitut docenti, 1976-jılı universitet professorı ilimiy ataqlarına iye boldı. 1980-1988-jılları Qaraqalpaq mámleketlik universitetinde kafedra baslıǵı, 1989-1990-jılları Qaraqalpaqstan Respublikası Xalıq bilimlendiriw ministri, 1990-2001-jılları Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutınıń rektorı bolıp isledi.

Ol rektor bolǵan kúnnen baslap dáwir talabına say jańa qánigeler jetkerip beriw islerine ayrıqsha kewil bóldi. Respublikamız mektepleri ushın hár tárepleme bilimli, maman muǵallim kadrlar tayarlaw sheńberin keńeytiwdi eń baslı maqseti dep esapladı. Óz isiniń mamanı bolǵan Q.Qosnazarov, J.Qayırbaev, Q.Pirniyazov, Á.Niyazov, A.Paxratdinov, O.Asamatdinov, O.Dospanov, Yu.Ibragimov, R.Tilewov, A.Turabaev, B.Saparov, B.Shamambetov, M.Mambetullaev, B.Allamuratov, J.Narımbetov, M.Buranov, K.Qurambaev, A.Abutov, P.Qurbanazarov, B.Sultamuratov, A.Nájimov, A.Utambetov hám basqa da ilimpazlardı, metodistlerdi institutqa jumısqa aldı. Olardıń is-tájiriybelerinen studentler ámeliyat barısında ónimli paydalanıp bardı.

Institutta 1992-jıldan baslap «Qaraqalpaqstan muǵallimi» atlı jurnaldı shólkemlestirdi. «Alpamıs» botanika baǵı, Kegeyli hám Bozataw rayonlarınan eki oqıw-tájiriybe xojalıǵın dúziwge eristi. Nókis rayonınan «Jaz jaylaw» ushın 15 gektar jer aldı.

Nókis qalasınıń 60 jıllıǵına baylanıslı pedinstitut Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Húrmet jarlıǵı menen sıylıqlandı.

J.Bazarbaev rektor bolıp islep júrgeninde «Sen hesh kimnen kem emesseń, heshkim sennen artıq emes. Ana Watan ushın izlen hám miynet et!» degen instituttıń uranın qabılladı. Sonday-aq, instituttıń tariyxın sáwlelendiriwshi muzeydi shólkemlestirdi. Institutqa at qoyıw máselesin sheshti – Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutına Ájiniyaz Qosıbay ulınıń atı rásmiy túrde berildi.

Ministrler Keńesiniń qollap-quwatlawı menen 1993-jıldan baslap Ájiniyazdıń estelik-byusti instituttıń bas imaratı aldına ornatıldı.

Onıń jazǵan miynetleri óziniń tereń mazmunlılıǵı hám ilimiy qunlılıǵı menen ajıralıp turdı hám tańlawlarda sıylı orınlardı iyeledi. Onıń 1996-jılı ómirlik joldası Qırmızı Dáwletova menen birgelikte jazǵan «Ádeptanıw» kitabı Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqqa miyasar boldı. Ó.Álewov penen birgelikte «Maverennaxr – aǵartıwshılıq orayı» degen súren tiykarında ótkerilgen tańlawǵa jibergen «Maverennaxr xalıqlarınıń pedagogikası» koncepciyalıq baǵdarlaması Ózbekstanda 1992-jılı xalıqaralıq tańlawda birinshi orındı iyeledi.

2012-jıldıń ózinde ilimpazdıń «Ádep filosofiyası» atlı miyneti hám onıń basshılıǵında jazılǵan «Ruwxıylıq tiykarları» oqıwlıq qollanbası óziniń mazmunlılıǵı menen Ózbekstan Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw ministrligi, Xalıq bilimlendiriw ministrligi hám «Iste’dod» fondı tárepinen shólkemlestirilgen «Jıldıń eń jaqsı sabaqlıǵı hám oqıwlıq qollanbası» tańlawında sıylı 2-orındı, al onıń basshılıǵında jazılǵan «Qaraqalpaq etnopedagogikası» atlı oqıwlıq qollanbası 3-orındı iyelep, arnawlı diplom menen sıylıqlandı.

Onıń ismi 2011-jılı Ózbekstan Respublikası Ilimler Akademiyasınıń «Fan» baspasında jarıq kórgen inglis tilindegi «Ózbekstan alımları biografiyası» atlı kitaptan orın aldı.

J.Bazarbaev ilim jolında shákirt tayarlaw islerine de ayrıqsha kewil bóldi. Onıń ilimiy basshılıǵında S.Sadıqov, S.Abaev, G.Jańabaeva, Ó.Arziev, U.Seytjanova, A.Muratbaeva, Z.Jarlepesova, A.Bayrieva, A.Embergenov, Z.Seytova hám basqalar ózleriniń kandidatlıq dissertaciyaların tabıslı qorǵap shıqtı.

Akademik J.Bazarbaev óziniń hadal miyneti, mańlay teri, pikirler kesilispesindegi danalıǵı, pikirlew dúnyasınıń keńligi, kóregenligi, wáliyligi, jan pidayılıǵı menen kózge túsken, el-xalqı súygen, pidayı ilimpaz boldı.

Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyevtiń Aralboyı aymaǵındaǵı ekologiyalıq turaqlılıqtı támiyinlew baǵdarındaǵı siyasatı hám úlken xızmetlerin esapqa alǵan halda, xalıq massasına jetkeriw boyınsha «Jábirlengen xalıqtıń tariyxınıń jańa beti ashıldı» atamasındaǵı kitabın shıǵarıp, Moynaq hám respublikamız xalqına tarqattı.

Ol birneshe mártebe húkimetimizdiń húrmet jarlıqları menen sıylıqlandı. 2017-jıldıń juwmaǵı boyınsha «Ardaqlaw» sıylıǵına iye boldı. Birinshi dárejeli «Mehnat faxriysi» kókirek nıshanı onıń miynetlerine berilgen joqarı sıylıq boldı.

Konferenciyada respublikamızǵa belgili ilimpazlar, alımlar, akademiktiń birge islesken kásiplesleri, zamanlasları, shákirtleri sózge shıǵıp, Jumanazar Bazarbaevtiń joqarı adamgershilikli, keń oy-órisli, danıshpan insan bolǵanlıǵı, onıń ómiri hám keleshek áwladlarǵa qaldırǵan bay miyrası kópshilikke órnek bolatuǵınlıǵın ayrıqsha atap ótti.

Ilaj respublikamız kórkem óner sheberleri hám instituttıń «Tumaris» qosıq hám ayaq-oyın xalıq ansambli, sonday-aq, talantlı studentleri atqarıwındaǵı koncert baǵdarlaması menen dawam etti.

NMPI baspasóz xızmeti.