«Qaraqalpaq ádebiyatı» kafedrası – óziniń usı sózbe-sóz ataması boyınsha tek ǵana Ózbekstan Respublikasında emes, pútkil jáhánde tákirarı joq hám solay bolıwı da tiyis birden-bir kafedra bolıp tabıladı. Kafedra Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı shólkemlestirilgende, dáslepki ashılǵan kafedralardan bolıp, óziniń 83 jılǵa jaqın bay tariyxına iye. Bunıń dáslepki shólkemlestiriwshisi Orta Aziyada birinshi filologiya ilimleriniń doktorı bolǵan kórnekli ádebiyat tariyxshısı N.Dáwqaraev, pútkil túrkiy dún’yada dańq shıǵarǵan belgili fol’klorshı  professor Q.Ayımbetovler boldı. Sońǵı dáwirlerde bul kafedranıń ilimiy-pedagogikalıq potencialın arttırıwda filologiya ilimleriniń doktorları, professorlar S.Axmetov, Q.Maqsetov, K.Mámbetov, Q.Kamalov, Á.Paxratdinov, Q.Sultanov,  J.Narımbetovlar salmaqlı úleslerin qostı.

1976-jılı Pedagogikalıq institut bazasında Nókis mámleketlik universiteti ashılǵannan keyin, «Qaraqalpaq ádebiyatı» kafedrası 1990-jılǵa shekem usı universitet quramında ómir súrdi.

1990-jılı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutınıń qayta ashılıwına baylanıslı filologiya fakul’tetiniń quramınan «Qaraqalpaq ádebiyatı» kafedrası shólkemlestirildi. Bul kafedraǵa f.i.d., professor Q.Kamalov basshılıq etti.

«Qaraqalpaq ádebiyatı» kafedrasın 1991-1998, 2004-2006-jıllar aralıǵında professor K.Allambergenov basqarıp bardı.

Al, 1999-2003-jıllar aralıǵında bul kafedra filologiya ilimleriniń doktorı, professor K.Kamalov hám filologiya ilimleriniń kandidatları, docentler M.Bekbergenova, I.Utewlievler tárepinen basqarıldı.

Bul jıllardaǵı alıp barılǵan eń baslı jumıs-kafedranı ilimiy dárejeli pedagog kadrlar menen támiyinlew, jas qánigelerdi ilimge jábdillestiriw bolıp, usı maqsette kafedra filologiya ilimleriniń doktorları, professorlar Á.Paxratdinov, S.Bahadırova, filologiya ilimleriniń kandidatları, docentler Á.Qojıqbaev, M.Bekbergenovalar hám assistent oqıtıwshılar Sh.Ayapov, S.Qazaqbaev, Q.Mámbetov sıyaqlı jas oqıtıwshılar menen tolıqtırıldı. Nátiyjede 1997-1998-oqıw jılına kelip kafedra 4 ilim doktorı, professorlarǵa, 2 ilim kandidatı, docentlerge iye boldı. Institut janınan ashılǵan aspiranturaǵa da ilimge uqıbı bar, talantlı jaslar kóplep qabıl etile basladı. Házirgi kúnde olardıń kópshiligi (S.Qazaqbaev, E.Eshniyazova, I.Dilmanov, H.Jaqsımova, A.Utambetova) ilim kandidatları.

Kafedradaǵı 2007-2012-jıllar aralıgında filologiya ilimleriniń kandidatı, docent B.Dáwletov basshılıq etti. 2013-jıldıń fevral’ ayınan filologiya ilimleriniń doktorı, professorı, QR Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqtıń laureatı, Ózbekstan Xalıq  bilimlendiriwiniń aǵlası Kenesbay Allambergenov basqarıp kelmekte.

Keńesbay Allambergenov –belgili alım, sheber shólkemlestiriwshi pedagog hám talantlı jazıwshı. Ol Ozbekstan hám Qaraqalpaqstan Jazıwshlar awqamı aǵzası. Bir neshshe onlaǵan úlgi baǵdarlamaları hám oqıw qollanbalarınıń, 4  sabaqlıq, 4 monografiya menen 150 ge jaqın ilimiy maqalalardıń avtorı.  1985-jılı ÓzRIA A.Nawayı atındaǵı Til hám ádebiyat institutı Qánigelestirilgen Keńesinde «Qaraqalpaq ádebiyatında aytıs» temasında kandidatlıq, 1997-jıl usı Qánigelestirilgen Keńeste doktorlıq dissertaciyalar jaqlaǵan.  1994-jılı docent, 2010-jılı professor ilimiy ataqlarına iye bolǵan.

Kaefdrada usınday tájiriybeli ilimiy pedagog kadrlardan filologiya ilimleriniń doktorları, professorlar Q.Orazımbetov hám A.Paxra’dinovlar, filologiya ilimleriniń kandidatları, docentler  M.Bekbergenova,  S.Qazaqbaev, B.Dáwletov, S.Bawetdinovalar da xızmet alıp barmaqta.

Mine, usınday dástiyarlı dástúrine iye kafedra házirgi qunde de oqıw, ilimiy hám ruwxıy-aǵartıwshılıq tarawlarında úlken sheklerdi iyelewdi niyet etip, jobalı hám izbe-iz sistemalı jumıslar alıp barmaqta. Atap aytsaq, kafedra professor-oqıtıwshıları ózleriniń kásiplik xızmetiniń eń baslı sútini – qaraqalpaq ádebiyatı boyınsha bilimlendiriwdi dún’yalıq standartlar dárejesine jetkeriw, soǵan say úlgi hám jumısshı oqıw jobaların, baǵdarlamaların dúziw, oqıw-metodikalıq ádebiyatlar jaratıw, talabalardıń bilim kónlikpelerin ózlestiriwinde sıpat kórsetkishlerin jaqsılaw, oqıw-metodikalıq komplekslerin jazıw isleri boyınsha dáwir, zaman alǵa qoyıp atırǵan aldıńǵı innovaciyalıq pedtexnologiya talaplarına say jumıslar alıp barmaqta.

Házirgi kúnde kafedra quramında 5 professor-oqıtıwshı tiykarǵı shta1ta, 1 professor-oqıtıwshı 0,25 stavkada, jámi 6,25 professor-oqıtıwshı jumıs isleydi. Sonnan 2 ilim doktorı, professorlar, 3 ilim kandidatı, docentler, 1 ilim kandidatı, úlken oqıtıwshı 2 ilimiy dárejesi joq úlken oqıtıwshı 0,5 stavkada jumıs islemekte. Kafedranıń ilimiy dárejeligi 75 % ti quraydı.

Bul professor-oqıtıwshılardıń ishinde 1 professor Qaraqalpaqstanǵa miyneti sińgen ilim ǵayratkeri, 1 professor Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqtıń laureatı bolsa, 2 professor-oqıtıwshı Ózbekstan xalıq bilimlendiriwiniń aǵlası.

Kafedra professor-oqıtıwshıları ózleriniń usı ilimiy dáreje hám ataqlarına say ilimiy, ilimiy-metodikalıq jumıslar alıp barmaqta. Mısalı, bul tarawlardaǵı sońǵı 5 jılda islengen jumıslar boyınsha aytatuǵın bolsaq, prof.Q.Orazıbetovtıń «Házirgi qaraqalpaq lirikasında kishi janrlar evolyuciyası hám tipologiyası», «Qosıq teoriyası». prof. Á.Paxratdinovtıń «Qaraqalpaq ádebiyatın oqıtıw metodikası», «Berdaq shayırdıń kórkemlik dún’yası», «Abbaz shayırdıń kórkemlik dún’yası», prof. K.Allambergenovtıń «Búlbilziban ullı shayır», «Bozataw» hám tariyxıy shınlıq», «Er Edige, «Edige» dástanı, Altın Orda hám Mawerennaxr dáwiri tariyxınıń geypara máseleleri», «Ǵárezsizlik dáwiri qaraqalpaq ádebiyatı», «Máńgi bulaq», «Keń dún’yaǵa qushaq ashqan jazıwshı», doc. M.Bekbergenovanıń «Qaraqalpaq ádebiyatında dástúr, miyraslılıq hám kórkem awdarmanıń geypara máseleleri», «Jáhán ádebiyatı», «Ádebiyattanıw tiykarları» h.t.b. atamalarındaǵı sabaqlıq, oqıw qollanbaları, monografiyaları baspa kórdi. Bulardıń ishinde 2007-jılı «Bilim» baspasınan kafedra aǵzaları Á.Paxratdinov, K.Allambergenov, M.Bekbergenovalar tárepinen Akademiyalıq licey hám kásip-óner kolledji oqıwshıları ushın arnalǵan «XX ásir qaraqalpaq ádebiyatı» sabaqlıǵınıń (15 b.t.) shıǵıwı ayrıqsha waqıya boldı. 2009-jılı usı avtorlar tárepinen jazıp pitkerilgen joqarı oqıw orınları ushın 40 b.t. kóleminde «XX ásir qaraqalpaq ádebiyatı» sabaqlıǵına JOABMniń baspadan shıǵarıw boyınsha 091-sanlı guwalıgı berildi hám 2011-jılı «Qaraqalpaqstan» baspası tárepinen bastırıp shıǵarıldı.

Házirgi kúnde kafedra professorları Q.Orazımbetov, Á.Paxratdinov, K.Allambergenov ham docent M.Bekbergenova avtorlıǵındaǵı 40 b.t. kólemindegi «XX ásir qaraqalpaq ádebiyatı tariyxı» sabaqlıǵın baspadan shıǵıw aldında tur.Bul sabaqlıqqa Ózbekstan Respublikası Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw ministrliginiń 2017-jıl 24-avgusttaǵı 63-sanlı buyrıǵına tiykarlanıp ÓzR Ministrler Kabineti tárepinen baspadan bastırıp shıǵarıw ushın ushın 603-035 sanlı licenziya ruxsatnama sertifikat guwahnama berilgen.

Bir sóz benen aytqanda, bulardıń bári kafedranıń keleshek kelbetin kórsetiwshi búgingi kún sútinleri bolıp tabıladı.

Bul máselede kafedranıń kelesheginen de úlken úmit kútse boladı. Kafedrada keleshek ilimiy-pedagog kadrlardı tayarlaw boyınsha da áhmiyetli wazıypalar belgilenip qoyılǵan. Atap aytsaq, kafedrada M.Esebaev, P.Dabılov, Q.Mámbetov, Z.Ktaybekova, G.Allambergenova, T.Tórtkúlbaeva sıyaqlı jas alımlar doktorantura hám tayanısh doktoranturalarda tálim almaqta. Bul jas alımlar jetekshi alımlar basshılıǵında, Óзбекстан Республикасı Жоqарı  Министрлер Кабинетиниń 2012-жıл 28-декабрьдеги №365 санлı «Олий wqув юртидан кейинги таълим hамда олий малакали илмий ва илмий педагог кадрларни аттестациядан wтказиш тизимини такомиллаштириш чора тадбирлари» ҳаққıндағı қарардıң биринии бәнти менен тастıйıқланған «Жоқарı оқıў орнıнан кейинги Билимлендириў ҳаққıндағı Нıзıм» háм  2017-жıлдаǵı усı Нıзамǵа исленген диссертациялардı қорғаў бойıнша жаңа өзгерислерге байланıслı (PhD)  háм (DsD) докторлıq  диссертация жумıсларı темаларı үстинде илимий жумıслар алıп бармақта.

Kafedrada búgingi kúnde ruwxıy-aǵartıwshılıq tarawlar boyınsha da kóplegen jumıslar islenbekte. Máselen, 2017-jıl dekabr’ ayında  qaraqalpaq xalqınıń klassik shayırı Berdaq Ǵarǵabay ulınıń 190 jıllıq yubileyine baylanıslı, 2014-jılı Ájiniyaz Qosıbay ulınıń 190 jıllıǵı, Ózbekstan Qaharmanı, Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq jazıwshısı T.Qayıpbergenovtıń 85 jıllıǵı, Ózbekstan qaharmanı, Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq shayırı I.Yusupovtıń 85 jıllıǵı, ádebiyatshı ilimpazlar f.i.k., professor  J.Narımbetovtıń 80 jıllıǵı, qaraqalpaq xalqınıń súyikli jazıwshı-shayırları Á.Shamuratovtıń 105 jıllıǵı, U.Pirjanovtıń 80 jıllıq yubileylerine, G.Matyakupova, ShUsnatdinov, K.Allambergenov, S.Ibragimovlardıń jańa shıǵarmaları prezentaciyasına baylanıslı ádebiy kesheler, ilimiy-teoriyalıq konferenciyalar prezentaciyalar shólkemlestirildi.

Ulıwma, kafedra professor-oqıtıwshıları gáp basında aytılǵan atamaǵa say kafedranı gúllendiriw ushın barlıq kúsh-jigerin, ilim-intası hám pedagogikalıq sheberliklerin ele de ayamay xızmet ete beredi. Bul iygilikli is – olardıń kásiplik minneti bolıp ǵana qoymastan, biyǵárez Watan aldındaǵı qarızı hám parızı da bolıp tabıladı.